Co to jest mikoryza i jak ją stosować?

Zjawisko mikoryzy, mimo że bardzo powszechne w przyrodzie, w ogrodnictwie stosowane jest niedawna. Historia mikoryzy zaczęła się ponad 480 milionów lat temu, w czasach gdy rośliny dopiero zaczynały opanowywać ląd. Jednakże dopiero w połowie XIX wieku pojawiły się naukowe obserwacje tego zjawiska. Ale czym tak naprawdę jest to zjawisko, czego dotyczy i jak może nam pomóc w hodowli roślin w ogrodzie? Postaramy się to wytłumaczyć poniżej.

Co to jest mikoryza?

Ponad 80% roślin na kuli ziemskiej wykorzystuje zjawisko mikoryzy. Niektóre rośliny nie mogą nawet bez niej funkcjonować. W ostatnich latach mikoryza staje się coraz bardziej popularna w ogrodnictwie. Co to jest mikoryza i dlaczego jest tak ważna?
Najprościej można ją opisać jako współpracę roślin i grzybów. W większości przypadków mikoryza oparta jest na relacji mutualistycznej, czyli korzystnej dla obu stron. Nieliczne przypadki dotyczą relacji, w której grzyb jest stroną poszkodowaną i zyskuje mniej, niż daje. Rośliny będące w takiej relacji z grzybem, używają strzępek grzybni jako źródła pokarmu. Dostarcza im ona związki mineralne, potrzebne do ich prawidłowego rozwoju (dużą ich częścią są związki oparte na azocie i fosforze, dwóch z najważniejszych dla roślin minerałów). Ale nie tylko, potwierdzone naukowo jest również dostarczanie innych mikroelementów np. żelaza, miedzi, cynku, czy wapnia. W zamian za to grzyby otrzymują stały dostęp do produkowanych przez rośliny, w procesie fotosyntezy, związków organicznych. Ci z nas, którzy lubią zbierać grzyby, znają doskonały przykład na występowanie tego zjawiska. Szukając grzybów, gdzie najczęściej zaglądamy? Pod drzewa, bo właśnie tam, dzięki procesowi mikoryzy, często można znaleźć konkretne ich rodzaje. Wszystkie drzewa rosnące w Polsce tworzą związki oparte na mikoryzie z grzybami dobranymi do ich potrzeb.

Zastosowanie mikoryzy

Mikoryza, w zależności od tego, jakich roślin dotyczy, dzieli się na trzy rodzaje:
Endomikoryza – określana również jako arbuskularna, zachodzi w przypadku 80% roślin lądowych. Udział w niej bierze ponad ok. 130 gatunków grzybów, których strzępki przenikają przez ścianę komórkową rośliny „partnerskiej” i tworzą wewnątrz arbuskule, czyli pęcherzyki. Dzięki temu mogą się dalej rozwijać, w innym przypadku są niezdolne do przeprowadzenia całego cyklu życiowego. Zachodzi ona w dużej ilości gatunków drzew i roślin hodowanych w ogrodach i jest najczęściej zachodzącym tam rodzajem mikoryzy.

Ektomikoryza – dużo rzadsza, ma miejsce tylko w przypadku ok. 10% roślin. W jej trakcie strzępki grzybni oplatają się dokoła korzeni roślin i wnikają do ich wnętrza. Niektóre z ogromnej grupy grzybów zdolnych do jej przeprowadzenia, mogą to zrobić tylko z jednym gatunkiem rośliny. Za to niektóre drzewa mogą brać udział w procesie ektomikoryzy nawet z kilkunastoma gatunkami grzybów naraz.

Ektendomikoryza – (znana też jako mikoryza erikoidalna), najrzadszy rodzaj tego zjawiska, występuje wyłącznie z udziałem roślin wrzosowatych.
Te trzy rodzaje mikoryzy stosowane są w zależności od tego, jaki rodzaj roślin ma skorzystać na jej wprowadzeniu.

Jak stosować mikoryzę?

Mikoryza jest dostępna do kupienia w sklepach ogrodniczych pod różnymi postaciami. Mogą to być granulki, proszek, żel albo płyn. Dużym plusem jest fakt, że szczepionki mikoryzowej używa się tylko raz na danej roślinie i pozostaje ona tam na zawsze. Dlatego zalecane jest stosowanie już w momencie sadzenia rośliny w ogrodzie lub (jeśli nie była wcześniej użyta) kiedy decydujemy się na jej przesadzanie. Zapewni to jej lepszy rozwój i zwiększoną odporność na niekorzystne warunki pogodowe. Istnieje mikoryza uniwersalna, ale jej działanie nie jest tak dobre jak tych dostosowanych do odpowiednich gatunków roślin. Jak stosować mikoryzę, by mieć pewność osiągnięcia najlepszego efektu? Preparat zawierający mikoryzę najlepiej aplikować na korzenie rośliny lub w ich pobliżu, dlatego też zalecane jest użycie jej w trakcie sadzenia, kiedy dostęp do nich jest najłatwiejszy. W przypadku roślin posadzonych wcześniej konieczne będzie wydrążenie otworu, który umożliwi podanie szczepionki jak najbliżej korzeni. Ważne jest, aby po podaniu szczepionki, przez okres minimum kilku tygodni nie nawozić rośliny w żaden sposób, gdyż stwarza to ryzyko zniszczenia zalążków grzybni. Szczepionki mikoryzowej nie stosujemy zimą. Rośliny w tym okresie pozostają w stanie spoczynku ich procesy wewnętrzne są spowolnione, więc zaaplikowana mikoryza nie przyniesie oczekiwanych efektów. Sama mikoryza jest również dość wrażliwa i niskie temperatury mogłyby ją zniszczyć.