Kompostownik w ogrodzie — jak założyć i jak kompostować?

Każdy ogrodnik wie, jak ważne jest wykonywanie regularnych prac w ogrodzie. W zasadzie przez cały rok jest tam coś do zrobienia, a praktycznie zawsze po takich pracach pozostają resztki ściętych roślin i gałęzi, wypielone chwasty czy skoszona trawa. Zamiast wyrzucać wszystkie te elementy, można je wykorzystać ponownie dla dobra swojego ogrodu. Pomoże w tym założenie kompostownika. Daje on możliwość przetworzenia większości odpadów ogrodowych i kuchennych na nawóz, który jest bardzo dobrą odżywką dla roślin.

Jak założyć kompostownik w ogrodzie?

Kompost to naturalny nawóz, powstały z przetwarzania odpadów biologicznych. Ma on bardzo dobry wpływ zarówno na same rośliny, jak i na podłoże, w którym rosną. Dlatego kompostownik ogrodowy to jedno z najlepszych narzędzi do dbania o rośliny ogrodowe. Budowa kompostownika nie jest zadaniem skomplikowanym, wymaga jedynie trochę czasu i wysiłku, a znacząco przysłuży się rozwojowi naszego ogródka.
Bardzo ważne jest odpowiednio dobrane miejsce, w którym będzie znajdował się kompostownik w ogrodzie. Oprócz zachowania względów estetycznych musi ono spełniać konkretne warunki, aby proces kompostowania zachodził poprawnie:

• Osłonięte przed słońcem – kompost nie może być wystawiony na działanie promieni słonecznych, gdyż spowoduje to jego wysychanie.
• Osłonięte przed wiatrem – wiatr również przyczyni się do schnięcia odpadów i spowolnienia procesów biologicznych koniecznych do powstania kompostu. Nie chcemy też, aby zapach roznosił się po całym ogrodzie.
• Na równiej i przekopanej wcześniej ziemi – podłoże musi wchłaniać nadmiar wilgoci, w przeciwnym razie resztki zgniją. Konieczny jest też dostęp dla mikroorganizmów żyjących w glebie, gdyż pełnią one ważną rolę w kompostowaniu.
• W odpowiedniej odległości od krawędzi działki. Musi znajdować się co najmniej 7,5 metra od brzegu sąsiadującej posesji. Przy rozmiarze do 10m³ odległość od zabudowań na działce sąsiada to 15 m, większy rozmiar wymaga aż 30 m.

Po wybraniu miejsca i przygotowaniu podłoża możemy przystąpić do budowy. Najczęściej wybieranym materiałem na pojemniki do kompostu jest drewno. Jest ono wytrzymałe, a jednocześnie zapewnia oddychanie pryzmie odpadów, co wspomaga konieczne procesy. Dobrze jest gdy ściany boczne są niepełne. Mogą to być np. listwy, umieszczone na przemian z siatką metalową lub z tworzywa sztucznego, pozwoli to na dostęp tlenu do wszystkich warstw odpadów.

Jak zrobić kompostownik ogrodowy

W zależności od rozmiarów planowanego kompostownika będziemy potrzebować 4 – 8 belek drewnianych i odpowiednią ilość desek, z których powstaną ściany (zależnie od szerokości i wysokości zaplanowanej konstrukcji) oraz gwoździe i młotek, lub wkrętarkę/wiertarkę i wkręty.

1. Zaczynamy od wkopania belek narożnych (4 przy mniejszym rozmiarze, jeśli kompostownik ma być większy, warto wzmocnić ściany belkami umieszczonymi w połowie odległości między narożnymi).
2. Do belek przytwierdzamy deski tworzące ściany boczne. Umieszczamy je poziomo z niewielkimi odstępami pomiędzy nimi.
3. Montujemy deski ściany tylnej
4. Ścianę przednią składamy bez wkopywania jej belek w ziemię, następnie umieszczamy ją pomiędzy ścianami bocznymi w miejscu, gdzie ma być wejście i przytwierdzamy wytrzymałym sznurkiem lub montujemy na zawiasach.

Jest to prosta konstrukcja, niewymagająca wiele czasu i umiejętności. Wszystkie potrzebne materiały możemy kupić w sklepach budowlanych lub ogrodniczych. Możemy też wykorzystać stare skrzynki lub deski. Wygodnym rozwiązaniem jest użycie palet drewnianych. Sposób, w jaki są zmontowane, powoduje, że nadaję się idealnie jako gotowe ściany dla kompostownika.
Są też dostępne do kupienia gotowe skrzynki i pojemniki na kompost. Skrzynki działają na tej samej zasadzie jak wyżej opisana konstrukcja drewniana. Natomiast pojemniki z tworzyw sztucznych, to tzw. kompostowniki termiczne. Do zachodzących w nich procesów nie jest wykorzystywany swobodny dostęp tlenu, ale temperatura, która przyspiesza przekształcanie odpadów w kompost. Są one wyposażone w pokrywę, którą nakryty jest pojemnik, aby utrzymać ciepło wewnątrz.
Kompostowniki drewniane też warto wyposażyć w coś, czym można je nakryć w przypadku ulewnych deszczy czy wyjątkowo wysokich temperatur. Może to być pokrywa drewniana, tym razem jednak bez żadnych otworów, lub plandeka z tworzywa sztucznego.

Jak zacząć kompostowanie?

Aby rozpocząć prawidłowe kompostowanie, jako pierwszą warstwę najlepiej wysypać wspomniane na początku pozostałości sprzątania ogrodu: pocięte gałęzie, skoszoną trawę i resztki roślin. Zapewni to „oddychanie” dolnych warstw pryzmy.
Jako kolejną dobrze jest dodać niezbyt grubą (kilka centymetrów) warstwę ziemi ogrodowej. Pozwoli to na wprowadzenie do wnętrza pryzmy mikroorganizmów wspomagających kompostowanie. Na tak „skonstruowanej” podstawie możemy rozpocząć składowanie odpadów przeznaczonych na kompost. Jak prawidłowo kompostować?
Ważne jest to, że nie wszystkie odpady z kuchni i ogrodu nadają się na kompostowanie. W przypadku odpadów ogrodowych, pod żadnym pozorem nie możemy używać wypielonych części chwastów zawierających nasiona ani żadnych elementów chwastów odpornych na środki chemiczne, jak np. perz. Potrafią one odrodzić się nawet z najmniejszych pozostałości ich kłączy, przez co mogą ponownie rozplenić się w ogrodzie. Roślin chorych i zaatakowanych szkodnikami również nie kompostujemy. Co można bezpiecznie kompostować?

• Resztki warzyw i owoców
• Rośliny domowe
• Pozostałości (roślinne) po pracach ogrodowych (gałęzie, trawa, liście, kora, trociny, słoma, siano)
• Fusy kawy i herbaty
• Skorupki jajek
• Papier i tekturę (bez nadruków)
• Pieczywo
• Obornik zwierząt hodowlanych
• Popiół powstały w wyniku spalania drewna

Nie należy do zbiornika kompostowego wrzucać:

• Nabiału
• Odchodów zwierząt domowych ani żwirku
• Chorych roślin
• Liści dębu i orzecha
• Tłuszczów i olejów
• Mięsa, ryb, jajek (także kości i ości)
• Spleśniałych owoców, warzyw i resztek chleba
• Cytrusów
• Popiołu węglowego

W przypadku, gdy dużą część kompostowanych materiałów będą stanowić gałęzie, które dłużej się rozkładają niż inne odpady, warto co jakiś czas dosypać do kompostu warstwę nawozu azotowego. Przyspieszy to rozkład bardziej odpornych elementów.
W przyspieszeniu procesu powstawania kompostu pomagają też tzw. aktywatory kompostu. Są to preparaty mające w swoim składzie enzymy lub mikroorganizmy przyspieszające rozkład. Mogą one skrócić czas oczekiwania na kompost nawet o kilka miesięcy. Aby zapewnić ich optymalne działanie, zwykle używane są co kilka tygodni (każdy aktywator posiada informację o swoim działaniu i sposobie użytkowania).
Gdy przez dłuższy czas panują wysokie temperatury, pryzmę odpadów podlewamy, jednak niezbyt obficie.
W celu zapewnienia ciągłości procesów prowadzących do powstawania kompostu, co kilka tygodni należy przy pomocy wideł lub łopaty przemieszać całość. Przyspieszy to kompostowanie, a przy okazji da nam możliwość sprawdzenia, czy poszczególne warstwy są wilgotne w odpowiednim stopniu.
Gotowy kompost ma wygląd przypominający wilgotną czarną ziemię, zapachem zbliżony jest do leśnej ściółki. Aby zapewnić jego najlepszą jakość, można przesypać go przez sito ogrodnicze i wybrać nie do końca rozłożone resztki.